قدس آنلاین-۱ .سبز، سفید، قرمز. این، نه فقط رنگ های پرچم ایران که سه رنگ تشکیل دهنده پرچم تاتارستان نیز هست؛ جایی در سرزمین های شمالی که شاید خیلی از ایرانیان درباره مسلمانان آن چیزی نشنیده باشند. تاتارستان یکی از جمهوری های فدراسیون روســیه اســت که مراودات خوبی با ایران بویژه مشهد دارد و این روزها هم میزبان تولیت آستان قدس رضوی اســت. سفر کوتاه حجت الاسلام و المسلمین رئیســی که به دعوت رئیس جمهور تاتارســتان و با هدف تقویت مناســبات علمی، فرهنگی و اقتصادی طرفین انجام شده است را باید یکی از مصادیق مهم دیپلماسی فرهنگی ایران در این ایام دانســت. اما تاتارستان کجاست و ما چه حرف هایی برای گفتن با مردمان آن داریم؟ ۲ .اســلام دین دوم روسیه اســت و البته مرکز اصلی آن جمهوری ترک تبار تاتارســتان اســت؛ جایی که هزار و اندی ســال است که منطقه ای مسلمان نشین شــناخته شده و تاخت و تازهای نظامی و فشارهای ضددینی دوره کمونیستی نیز نتوانســته اســت هویت دینی آن را از بین ببرد. علاوه بر این، تاتارســتان از مهم ترین قطب های اقتصادی، صنعتی و اجتماعی روسیه نیز هست. شــهر قازان (کازان) مرکز تاتارستان، با جمعیتی بیش از ۲ میلیون نفر ســال های سال مهد علم و فرهنگ بوده و البته مرکز اسلامی روسیه و به نوعی پایتخت معنوی این کشــور از دیدگاه مسلمانان است. مسجد قل شریف، بزرگ ترین مسجد روسیه، در این شــهر قرار دارد و برخی چهره های آشنای ادبیات روسی برای ما مانند ماکسیم گورکی و لئو تولستوی نیز در این شهر زندگی می کرده اند، اما این تمام هویت کازان نیست. کازان یکی از مراکز مهم رسانه ای و نیز مرکز علمی و دانشگاهی باسابقه و معتبری در روســیه محسوب می شود. برخی از بزرگ تریــن کارخانه ها، مؤسســات کارفرمایی و پارک های فناوری نیز در این شــهر بوده و یکی از صنعتی ترین و اقتصادی ترین مناطق روسیه را شکل داده اند. مقایسه این ظرفیت ها با ظرفیت های مشهد مقدس، بویژه داشته های علمی، فرهنگی، ارتباطاتی و صنعتی آستان قدس رضوی فهرست جدیدی از زمینه های همکاری میان ما و مسلمانان روسیه را پیش چشم می آورد که هنوز بسیاری از آن ها بالقوه باقی مانده اند. ۳ .تاتارســتان که علاوه بر آمیختگی قومیتی و ماهیت اروپایی-آسیایی، تنوع دینی نیز دارد، یکی از نمادهای همزیســتی و مدارا در روسیه نیز به حساب می آید. مسلمانان تاتارستان که جز چند ده هزار شیعه، مابقی اهل سنت حنفی هستند، پس از فروپاشی شوروی جان تازه ای یافتند، اما سنت اسلامی تاتارســتان در اثر برخی اشتباهات دچار آسیب هایی شد که در سخنان دیروز حجت الاسلام والمسلمین رئیسی با علما و دانشگاهیان کازان نیز مورد اشاره قرار گرفت. در پوشش مسلک حنفی -که مانند ســایر فرق اصیل اهل ســنت اساساً فرقه ای محب اهل بیت(ع) محســوب می شود- برخی تفکرات تکفیری ابن تیمیه ترویج شــد و برخی زمینه های اجتماعی دیگر نیز به کمک آمد تا جناح فعال تکفیری ها در آســیای میانه، قفقاز و روسیه از ســرزمین تاتارها نیز یارگیری اندکی داشته باشــد. تا جایی که خود علمای تاتارستان نیز هدف حمله و ترور تروریست های تکفیری قرار گرفتند. این البته در بســتری تاریخی رخ داد که امت اسلامی نسبت به یکدیگر دچار کوتاهی ها و فراموشی هایی نیز شده بودند. ۴ .حالا که از قضا، روســیه نیز همــگام با ایران به جبهه مقابله با تکفیری های غرب ســاخته پا گذاشــته است، گشــودن باب تعامل فرهنگی و دینی ایران به مثابه پرچمدار همزمان «تشیع ناب» و «وحدت اسلامی» با تاتارستان شاید بتواند برخی از این غفلت های پیشــین را جبران کند. آستان قدس رضوی پرچمدار و پیام رســان اســلام ناب محمدی(ص) برای امت اسلامی است و این فراتر از همه ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری در گنجینه گرانبهای این نهاد می درخشد.